Mohamed Choukri – z bidonville na literackie salony
Historia jego życia pokazuje, że z niepotrafiącego czytać i pisać dziecka ulicy można stać się pisarzem o międzynarodowej sławie…
Mohamed Choukri – marokański pisarz pochodzenia berberyjskiego (Rifen), urodził się 15 lipca 1935 r. w Beni Chiker, małej wiosce w górach Rif, w pobliżu Nadoru. Wychowywał się w bardzo biednej rodzinie, na skraju nędzy i ubóstwa. W wieku 11 lat uciekł z domu i zaczął życie na ulicach Tangeru, pośród kloszardów i prostytutek. Wpadł w złe towarzystwo i związał się z tamtejszym światkiem przestępczym.
W wieku 20 lat nauczył się pisać i czytać, a później pracował jako nauczyciel. To całkowicie odmieniło jego los. W latach 60. w Tangerze poznał Paula Bowlesa, Jeana Geneta i Tennessee Williamsa. Jako pisarz zadebiutował opublikowaną w 1966 r. w bejruckim miesięczniku „Al-adab” powieścią „Al-Unf ala al-shati”.
Sukces międzynarodowy przyniosła mu przetłumaczona na język angielski przez Paula Bowlesa powieść „Al-khoubz Al-hafi” („For Bread Alone”, 1973), gdzie opisał życie na ulicy. Książkę przełożył na język francuski Tahar Ben Jelloun w roku 1980, wersję arabskojęzyczną wydano w roku 1982, rok później została zakazana we wszystkich krajach arabskich (również w Maroku). Jednak opublikowana w Europie w wersji anglojęzycznej okazała się ogromnym sukcesem. W Maroku legalnie wydano ją dopiero w roku 2000, ale w roku 2005, wycofano ją z programu kursów współczesnej literatury arabskiej Amerykańskiego Uniwersytetu w Kairze z powodów obyczajowych (tematyka związana z seksem i narkotykami, drastyczne i dosłowne opisy nędzy, prostytucji, brutalnego seksu oraz środowiska złodziei).
Powieść ta doczekała się dwóch adaptacji. Film Nabil’a Ayouch „Ali Zaoua. Książę ulicy” jest bardzo łagodną adaptacją książki. Na kanwie kryminału opowiada historię bezdomnych dzieci żyjących na ulicach Casablanki. Kwestia bezdomności i biedy nieletnich oraz wykorzystywania ich na różnorakie sposoby jest niestety nieustannie palącym problemem społecznym nie tylko w Maroku, ale i w całej Afryce Północnej. W rolę głównych bohaterów wcieliły się dzieci ulicy Los Olvidados, portowej dzielnicy Casablanki. Ali (Abdelhak Zhayra) pragnie zostać marynarzem (kiedy mieszkał z matką, miejscową prostytutką, słuchał bajki o żeglarzu, który odkrył cudowną wyspę z dwoma słońcami). Ali wraz z przyjaciółmi stara się uciec od rzeczywistości co dzień odurzając się klejem. Odkąd opuścili szeregi miejscowego gangu, żyją w ciągłym strachu przed zemstą byłych kumpli. Z czasem dochodzi do konfrontacji…
Bardziej wiarygodnie historia ta przedstawiona jest w filmie Rachid’a Benhadj. Jest to międzynarodowa koprodukcja włosko-francusko-algierska z 2004 roku. Premiera filmu odbyła się w roku 2005 na corocznym festiwalu filmów w Casablance.
Mohamed Choukri zmarł 15 listopada 2003 r. w Rabacie.
Tagi: literatura marokańska, Maroko, Mohamed Choukri, Tanger
