30 LISTOPADA – St. Andrew’s Day. Czyli Andrzejki po szkocku
30 listopada Polacy przy wróżbach i laniu wosku świętują Andrzejki. Również Szkoci mają w tym czasie swój St. Andrew’s Day. Jednak dla Szkotów to święto narodowe. Święty Andrzej jest bowiem patronem ich kraju. Dodatkowo w tym dniu, ustawowo wolnym od pracy (ang. bank holiday), obchodzi się Święto Flagi Państwowej, tzw. Saltire.
Szkoci spędzają ten czas na różnych festiwalach, tańcach, konkursach artystycznych, czytaniu wierszy, opowiadaniu historii, i kosztowaniu tradycyjnych specjałów regionu przy szklaneczce szkockiej whisky. Po ulicach w tym dniu paradują mężczyźni w kraciastych spódnicach. Tzw. kilt noszony jest zamiast garnituru podczas formalnych uroczystości.
Święty Andrzej, starszy brat św. Piotra i jeden z dwunastu apostołów, był rybakiem z Galilei. Z czasem jednak stał się uczniem św. Jana Chrzciciela. W ciągu swojego życia prowadził działalność misyjną w Azji Mniejszej i Grecji. Według legendy, święty Andrzej umarł w Patras ok. 69 na krzyżu w kształcie litery X, o co sam prosił, gdyż nie czuł się godny konać na takim samym krzyżu, na jakim konał Chrystus.
Stąd właśnie na szkockiej fladze dwie białe przecinające się przekątne. To krzyż świętego Andrzeja! Niebieskie tło odnosi się zaś do koloru wieczornego nieba. Legenda głosi, że w 832 r. wojska Szkotów pod wodzą króla Angusa walczyły z wojskami królestwa Umbrii Północnej. Król Szkocji modlił się do św. Andrzeja o pomoc i nagle nad jego głową, na czystym niebieskim niebie, pojawił się krzyż św. Andrzeja. To przyczyniło się do zwycięstwa w walce i od tamtej pory krzyż jest umieszczony na fladze Szkocji.
Krzyż św. Andrzeja stał się też elementem flagi Zjednoczonego Królestwa. W roku 1606 połączono w jedną flagi Anglii i Walii (czerwony krzyż na białym tle zwany Krzyżem Świętego Jerzego) ze szkocką Saltire. W 1801, po utworzeniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii, dodano do angielsko-szkockiej flagi także irlandzki symbol – Krzyż Świętego Patryka. Tak powstała dzisiejsza flaga UK – zwana Union Flag.
Geneza święta związana jest z inną legendą, według której grecki mnich – Regulus usłyszał podczas snu głos anioła, by zabrać szczątki Św. Andrzeja i przenieść je na kraniec świata. Mnichowi udało się wykraść z grobu jedynie ząb, rzepkę, kość ramienia i trzy palce świętego. Łódź osiadła na wschodnim wybrzeżu Szkocji, a piktyjska miejscowość Kilrimont, gdzie zostały złożone wspomniane szczątki, otrzymała nową nazwę Saint Andrews. W 736 roku król Piktów południowych Angus przyjął św. Andrzeja, jako patrona Szkocji. W innej wersji tej legendy mnichem, który przewiózł relikwie św. Andrzeja z Konstantynopola do Szkocji jest uczeń św. Kolumbana (założyciela chrześcijańskiego opactwa na szkockiej wyspie Iona). Jeszcze inne legendy głoszą, że relikwie św. Andrzeja pojawiły się w St Andrews w 733 roku za sprawą biskupa Hexham, znanego z zamiłowania do kolekcjonowania relikwii. Bądź, że przybyły w VIII wieku z Northumberlandii, gdzie panował król Angus, który przyjął św. Andrzeja za swojego patrona. Relikwie złożone w Katedrze św. Andrzeja w Szkocji zostały jednak zniszczone w procesie konwersji kościołów katolickich na protestanckie.
(mm)
Tagi: święta w Wielkiej Brytanii, Szkocja
