Ostatnie ocalałe sokólskie wiatraki
Mało kto wie, że na Sokólszczyźnie występowały kiedyś unikatowe w skali całego kraju drewniane wiatraki, których konstrukcja opiera się na kamiennym kopcu.
W pierwszej połowie XX wieku, na wzgórzach w trójkącie pomiędzy Sokółką, Kuźnicą Białostocką i Krynkami, wiatraki były zjawiskiem powszechnym i stanowiły nieodłączny element krajobrazu tamtejszych wsi. Niestety, bezużyteczne dzisiaj wiatraki szybko niszczeją więc jeśli chcemy je zobaczyć musimy się pospieszyć – zanim deszcze, burze i wiatr zmiotą je z powierzchni zmieni. Dziś zostało ich tylko 4?
Najbardziej charakterystycznym elementem sokólskiego wiatraka jest zwieńczony metalowym pierścieniem kamienny kopiec do połowy schowany w ziemi. Wychodzący z jego środka pionowy słup oraz dwie ułożone na krzyż belki oparte końcami na pierścieniu stanowią podstawę obrotowej konstrukcji. Uwagę zwracają także różne śmiałe rozwiązania techniczne, na przykład rynny doprowadzające powietrze do chłodzenia łożysk.
Malawicze Górne. Ten wiatrak miał być najlepiej zachowany, ale niestety się spalił. Właściwie nie się spalił, tylko ktoś go podpalił 🙁 Dziś w polu straszy już tylko jego szkielet.
Wojnowice. Do niedawna stały tu dwa wiatraki. Jeden na początku wsi, drugi kawałek za nią. Został się tylko ten ostatni. Na niewielkim pagórku stoi jeszcze ażurowa konstrukcja z ledwie kilku desek opartych na kamiennym cokole z datą 1948 r. Po dachu i śmigach nie ma już nawet śladu.
Minkowice. Tu przetrwały dwa wiatraki. Pierwszy, stojący w gospodarstwie kawałek za wsią, koło Zubrzycy Małej zasługuje na szczególną uwagę, ze względu na swoje niewielkie rozmiary. Mierzy około 4,5 m. i jeszcze do niedawna normalnie funkcjonował – gospodarze mełli w nim śrutę na paszę… choć patrząc na niego trudno w to uwierzyć. By do niego trafić, trzeba w Zubrzycy Małej skręcić w polną drogę prowadzącą pod samą granicę, do tzw. kolonii Minkowce.
Drugi wiatrak, pozbawiony jest śmig, ale ogólnie w całkiem niezłej kondycji, stoi na cmentarnym wzgórzu tuż przed wsią. Prawdopodobnie cmentarz powstał później gdy już wiatrak przestał pełnić swoją rolę.
Między Samogrodem a Szczęsnowiczami. W Szczęsnowiczach, dawnym zaścianku szlacheckim, stoi ostatni z zachowanych wiatraków sokólskich. Bezskrzydły, ale za to w środku… mechanizm napędzający wygląda jakby stanął nie dawniej jak po ostatnich żniwach!
Nie warto już jechać na Nomiki i Zaśpicze bo tam już nic nie zobaczymy 🙁 O tym, jak wyglądały sokólskie wiatraki w okresie swojej świetności możemy się naocznie przekonać już tylko w Korycinie, gdzie stanął odrestaurowany wiatrak.
Tagi: Podlasie, Polska, wiatraki
